– हिरालाल आचार्य ‘डायमण्ड’
चितवन, फागुन १७ –
संभावना नै संभावना बोकेको चितवन उद्योग विकासका लागि पनि प्रशस्त संभावन भएको जिल्ला हो ।
घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालय, कम्पनी रजिष्ट्रारको कार्यालय, उद्योग विभाग तथा चितवन उद्योग संघले उपलब्ध गराएको तथ्यांकका आधारमा भन्दा चितवनमा रहेका लगभग १४ हजार उद्योग रहेका छन् । जसमा ४१ अर्बभन्दा बढी लगानी रहेको देखिन्छ । ३० अर्बभन्दा बढी लगानी त साना तथा घरेलु उद्योग कार्यालयमै दर्ता भएका उद्योगमा लगानी देखिन्छ ।
घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालयले पाँच लाखदेखि पाँच करोडसम्म स्थिर पुँजी भएका उद्योगमात्र दर्ता गर्दै आएको छ । त्यो भन्दामाथि पँुजी भएका उद्योग हेटौंडा र काठमाडौंमा उद्योग विभागमा दर्ता हुने गर्दछन् ।
सबै उद्योगहरुमा गरी प्रत्यक्षरुपमा ७० हजारभन्दा माथिले रोजगारी पाएका छन् भने अप्रत्यक्षरुपमा पनि धेरैले रोजगारी पाइरहेको अवस्था छ । चितवनको उद्योग क्षेत्रले देशको उद्योग क्षेत्रको कुल ग्राहस्थ उत्पादनको करिब १० प्रतिशित हिस्सा ओगटेको पाइन्छ ।
चितवनको भूगोलअनुसार यहाँ सबै खालका उद्योग विकासको संभावना छ । विशेष गरी कृषिमा आधारित उद्योगहरु हाल चितवनमा धेरै रहेका छन् ।
चितवन उद्योग संघ चितवनका अध्यक्ष हुन् त्रिलोचन कँडेल । कँडेलसँग रहेर हाम्रा संवाददाता हिरालाल आचार्य ‘डायमण्ड’ ले कुराकानी गर्नुभएको छ । प्रस्तुत छ उहाँसँग गरिएको कुराकानीको सम्पादित अंश :
शक्तिखोरमा औद्योगिक क्षेत्र बनाउने भन्ने कुरा कहाँ पुग्यो ?
शक्तिखोर औद्योगिक क्षेत्र निर्माण रुख गणना र कटानमा गएर अल्झिएको छ । निर्माणस्थलमा रहेका रुखहरुको गणना र कटानका लागि डिभिजन वन कार्यालय भरतपुरले आफूहरुसँग पर्याप्त स्रोत साधन नभएको जनाएको छ । त्यसैले अहिले व्यवस्थापन लिमिटेडले यसका लागि स्रोत जुटाउन पहल गरिरहेको छ ।
उद्योग संघले चितवनमा औद्योगिक क्षेत्र निर्माण गर्न माग गरिहेको थियो । पछि राज्यले उक्त मागलाई पूरा गरिदियो ।
वि.सं. २०७२ सालमा सरकारले सातवटै प्रदेशमा औद्योगिक क्षेत्र बनाउने घोषणा गरेपछि कालिका नगरपालिकाको शक्तिखोरमा औद्योगिक क्षेत्र बनाउने भनेर २०७४ सालमा निर्णय गरिएको हो ।
निर्णय भएपछि हालसम्म विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डिपिआर) तथा वातावरणीय प्रभाव मूल्याङ्कन प्रतिवेदन (ईआईए प्रतिवेदन) समेत पास भइसकेको । उदयपुर सामुदायिक वनक्षेत्रमा पर्ने १ हजार ७४१ बिघा जग्गामा हरियाली पार्कसहितको औद्योगिक क्षेत्र निर्माण गरिने छ ।
त्यहाँ अहिले औद्योगिक मार्ग पनि चाहिएको छ । वस्तीको बीचबाट त्यो मार्ग बनाउने कुरा हुँदैन । औद्योगिक क्षेत्र निर्माणको काम औद्योगिक क्षेत्र व्यवस्थापन लिमिटेडले गरिरहेको छ भने हामी चितवन उद्योग संघले निर्माणको अगुवाइ गरिरहेका छौं ।
शक्तिखोर औद्योगिक क्षेत्रमा कति उद्योग अट्ने अनुमान छ ?
उद्योगको प्रकृतिअनुसार कति उद्योग अट्छन् भन्ने हुन्छ । कुनै उद्योगलाई एक विघा भए पनि पुग्ला कुनैलाई धेरै नै जग्गा चाहिन्छ । यद्यपी हाम्रो अहिलेसम्मको अनुमानमा औद्योगिक क्षेत्रमा १ हजारदेखि १२ सय वटा उद्योग अट्ने छन् ।
उद्योग संघले औद्योगिक प्रदर्शनी केन्द्र बनाएर बेलाबेलामा औद्योगिक प्रदर्शन गर्दै आएको छ । यसबाट के फाइदा पुगेको छ ?
चितवन उद्योग संघले औद्योगिक प्रदर्शनी केन्द्र बनाएको छ । नविनतम प्रविधिहरु हस्तान्तरण गर्ने उद्देश्यले हामीले वर्षेनी औद्योगिक प्रदर्शनी गर्दै आएका छौं ।
उद्यमी बन्नका लागि नयाँनयाँ प्रविधिको बारेमा जान्न आवश्यक हुन्छ । सबै प्रविधि नेपालमा छैनन् । सबै विदेशमा गएर अवलोकन गर्न सक्दैनन् । त्यसैले हामीले स्वदेशी आगनमै अन्र्तराष्ट्रियस्तरको औद्योगिक प्रदर्शनी गर्ने गरेका छौं ।
उद्यमी पाठशाला बनाउने भन्नुभएको छ । त्यो के का लागि हो ?
चितवनमा औद्योगिक पाठशाला फिडरको विकास गर्ने उद्देश्यका साथ उद्यमी पाठशाला बनाउन लागेका छौं ।
पाठशाला बनेपछि उद्यमी र उद्योग क्षेत्रको प्राविधिक उत्पादन गर्न सहयोग पुग्ने विश्वास लिएका छौं । १० वटा कोर्ष सञ्चालन गर्ने निर्णय गरेका छौं ।
नेपाल सरकारको युनिभर्सिटीमा पढाइ नभएका विषय पाठशालामा राखिने छ । ती विषयमा सिटीभिटीले तालिम दिएको छ तर उद्योगी सृजना गर्न सहयोग गरेको छैन । अब उद्यमी बन्न उक्त पाठशालामा सिकाइने छ ।
बिक्री केन्द्र पनि बनाउने कुरा थियो । कहाँ पुग्यो ?
त्यो निर्माणाधिन अवस्थामा छ । बागमती प्रदेशको सहयोगमा निर्माण भइ प्रदेशले उद्योग संघलाई हस्तान्तरण गर्ने हो ।
केन्द्रमा बागमती प्रदेशभित्र रहेका लघु, घरेलु तथा साना उद्योगमा उत्पादित वस्तुहरु बिक्री वितरण गरिन्छ । बिक्री केन्द्र स्थायी एक्सपो जस्तो हुन्छ । जहाँ सँधै घरेलु उत्पादनका समानहरु किनबेच हुन्छन् ।
उद्योग विकासका लागि उद्योग संघले अरु केके गरेको छ ?
अरु कामहरुमा हामीले चितवनमा औद्योगिक विकास सहकारी सञ्चालनमा ल्याएका छौं । जसमा उद्योग संघमा रहेका सदस्यहरु हुन्छन् । उद्यमीहरुलाई उद्योगमा लगानी गर्न तथा बचत गर्न सहकारीले भूमिका खेलिरहेको छ । उद्यमीहरुका लागि चितवनमा उद्यमी राहत कोष पनि सञ्चालनमा रहेको छ ।
यस्तै जब बैंक नामक अनलाइन पोर्टल बनाउँदै छौं । नेपालमा बेरोजगारीहरु प्रशस्त छन् भनिन्छ । तर हामीले म्यानपावर नपाउने । बेरोजगारले रोजगार नपाउने अवस्था छ । जब बैंक वेभसाइटमा कुन उद्योगमा कर्मचारी चाहिएको छ हालिन्छ । यदी सिप नभएका तर काम गर्न इच्छुक छन् भने औद्योगिक पाठशालामा तालिम दिन्छौं । वेभसाइटबाटै नवीकरण गर्न मिल्ने, सूचना लिन मिल्ने लगायतका व्यवस्था पनि गर्नेछौं ।
