काठमाडौं असोज १३
बडादसैँको अवसरमा आज सप्तमी अर्थात् फूलपाती पर्व मनाइँदै छ। यस दिन शक्तिस्वरूपा भगवतीको सातौँ रूप माता कालरात्रिको पूजा आराधना गर्ने परम्परा रहेको छ।
कालो वर्ण, गधा वाहन, तीन आँखा र चार हात भएकी कालरात्रि देवीले क्रमशः तरबार, मसाल, वरमुद्रा र अभयमुद्रा धारण गरेकी छिन्। उनको स्वरूप डरलाग्दो भए पनि भक्तजनलाई शुभ फल दिने भएकाले उनलाई ‘शङ्करी’ नामले पनि चिनिन्छ। मान्यता अनुसार, देवी कालरात्रिको स्मरण गर्दा दानव, दैत्य, राक्षस, भूतप्रेत भाग्ने विश्वास गरिन्छ।
शास्त्रीय विश्वासअनुसार, सप्तमीका दिन देवी कालरात्रिको आराधनाले भक्तजनलाई साहस, धैर्य र आत्मविश्वास प्रदान गर्छ। साथै, जीवनका समस्याहरू समाधान गर्ने शक्ति प्राप्त हुने तथा शत्रु नाश हुने भनाइ छ। यस दिन देवीलाई सख्खर अर्पण गर्ने र गरिबलाई दान गर्ने परम्परा छ, जसले दरिद्रता निवारण हुने विश्वास गरिन्छ।
कृत्यतत्वार्णमा फूलपातीका लागि नौ प्रकारका पत्रिका—केरा, काली बेसार, हलेदो, जयन्ती, बेल, अनार, अशोक, मानेकर्कलो र धानको उल्लेख गरिएको छ। पूजामा रातो–निलो वस्त्र, रातो फूल तथा नैवेद्य अर्पण गरिन्छ।
यसै दिन सरस्वती माताको पनि आराधना गरिन्छ। साथै गोरखा दरबारबाट काठमाडौँ दरबारमा फूलपाती ल्याउने ऐतिहासिक परम्परा पनि आजकै दिनसँग सम्बन्धित छ।
सप्तमी पूजा
प्रतिपदामा गरिएको सङ्कल्प अनुसार फलश्रुतिको कीर्तन गरेपछि–अद्य सम्तम्यां नवपत्रिकामृन्मयदुर्गापूजाबलिदानानी करिष्य भन्ने सङ्कल्प गरी पहिले निमन्त्रित गरिएको बेलवृक्षको फेदमा गएर दुर्गा र बेलबृक्षको पूजा गर्नुपर्दछ । त्यसपछि प्राथना गर्नुपर्दछ ।
प्राथनाः
ॐ महिषध्नि महामाये चामुण्डे मुण्डमालिनी ।
आयुरारोग्यमैश्वर्य देहि देवि नमोऽस्तुते ।।
कुङ्कुमेन समालब्धे चन्दनेन विलेपिते ।
बिल्वपन्नकृतापीडे दुर्गेऽहं शरणं गतः ।।
रुपं देहि यहो देहि भगं भगवति देहि मे ।
पुत्रान्देही धनं देहि सर्वान्कामांच्च देहि मै ।।
सर्वमाङ्गलमाङ्गल्ये इति च साम्प्राथ्र्य पत्रिकाः पूजयेत ।
दुर्गा स्तुति:
दुर्गा शिवां शान्तिकारीं ब्रहाणीं म्रहणः प्रियाम् ।
सर्वलोकप्रणेत्रीं च प्रणमासि सदाशिवाम् ।
मंङ्गलां शोभनां शुद्धां निष्कलां परमां कलाम् ।
विश्वेश्वरीं विश्वमाता चण्डिकां प्रणमाम्यमह् ।।
उत्त विधिद्वारा नवपत्रिकाहरूमा विभिन्न पूजा गरेपछि स्तुति गर्नुपर्दछ । दुर्गा स्तुति यस प्रकार रहेको छ–
म दुर्गा, शिवा, शान्तिकरी, ब्रहणप्रिय, सर्वलोकप्रणेतु शिवालाई प्रणाम गर्दछु ।
म मङ्गला, शोभना, शुद्धा, निष्कला, परमा, कला, विश्वेश्वरी, विश्वमाता, भगवती चण्डिकालाई प्रणाम गर्दछु ।
म सर्वदेवमयी अर्थात बसै देवताका तजबाट प्रकाशित भएकी, सबै किसिमका आधि–व्याधिको नाश गर्नुहुने, ब्रहाविष्णुशिववन्दिता अर्थात ब्रह, विष्णु र शिवबाट प्रणाम गरिएकी उमा भगवतीलाई प्रणाम गर्दछु ।
विन्ध्याचलमा विराजमान भएकी विन्ध्यपर्वतमा घर बनाई स्थिर रूपमा रहनु हुने, दिव्य समाजमा रहनु हुने, दिव्य समाजमा निवास गर्न मन पराउनु हुने,भक्तहरुलाई संसारसागरबाट तार्नुहुने भगवती दुर्गाको नित्य वन्दना गर्दछु ।
यसरी जसले यस स्तुतिको पाठ गर्दछ वा श्रवण गर्दछ त्यो भक्त सबै पापबाट मुक्त भई दुर्गा भगवतीको समीपमा वस्नपाई रमाउँछ भनेर शास्त्रको वचन रहेको छ ।
यस विशेष सातौँ दिन दुर्गाको सातौँ स्वरुप कालरात्रिको विधि विधान अनुसार अनुष्ठान गरेर गणेशको रूपमा स्थापना गरिएको कलशको छेउमा नौ वटा स–साना ढुङ्गाहरूलाई नवदेवीका प्रतिमाका रूपमा स्थापित गरी नैवेद, फलफूल आदि चढाएर पूजा गर्ने गरिन्छ ।
कालरात्रीको मन्त्र
ॐ जयंती मंगला काली भद्रकाली कपालिनी।
दुर्गा क्षमा शिवा धात्री स्वाहा स्वधा नमोस्तु ते।।
जय त्वं देवि चामुण्डे जय भूतार्तिहारिणि।
जय सर्वगते देवि कालरात्रि नमोस्तु ते ।।
